Diabetes

Diabetes komt inmiddels op zo’n grote schaal voor, dat het de volksgezondheid bedreigt. Volgens het RIVM lijden wereldwijd 246 miljoen mensen aan de ziekte, in Nederland bijna 1 miljoen. Twee vormen van diabetes worden onderscheiden: type 1 diabetes en type 2 diabetes. Bij type 1 diabetes produceert het lichaam geen insuline, terwijl bij type 2 diabetes het lichaam of niet voldoende insuline aanmaakt of niet in staat is om insuline goed te gebruiken. Veel voorkomende symptomen van diabetes zijn: overmatige dorst, verhoogde eetlust, vaak plassen, lage energie, wazig zien, frustratie of prikkelbaarheid, gewichtsverlies en tintelingen of verdoofd gevoel in de handen en voeten. Vaak worden dergelijke symptomen aanvankelijk niet met diabetes in verband gebracht, maar gezien als gevolgen van een ongezonde leefstijl. Verwaarlozing kan ernstige gevolgen hebben: slechte doorbloeding, trage wondgenezing, hartaanval, beroerte, blindheid, schade aan de zenuwen en nierfalen. Diabetici moeten consequent worden gecontroleerd en regelmatig leven. Als de bloedsuikerspiegel uit balans raakt ontstaat hypoglykemie, dan wel hyperglykemie. Hypoglykemie, een te lage bloedsuikerspiegel, heeft als symptomen: beven, duizeligheid, zweten, honger, hoofdpijn, bleke teint, onhandigheid, moeite met aandacht, stemming veranderen of plotselinge geïrriteerdheid. Dit moet onmiddellijk worden behandeld (zowel met glucose tabletten of een klein kopje van vruchtensap), om flauwvallen te voorkomen. Hyperglykemie, een te hoge bloedsuikerspiegel, kan af en toe voorkomen, dan wel een langere tijd duren. Af en toe een hoge bloedsuikerspiegel kan te wijten zijn aan verandering in dieet of de hoeveelheid voedsel die gegeten is, stress, ziekte of griep. Bloedsuikerspiegel die te hoog is voor een langere tijd betekent dat een persoon zij/haar diabetes niet onder controle heeft.

De westerse behandeling: complex en niet altijd effectief

Type 1 diabetes speelt aanleg een grote rol. Mensen met type 1 diabetes moeten elke dag insuline nemen, omdat hun lichaam het niet produceert. Insuline wordt geïnjecteerd, zodat deze direct opgenomen wordt in het bloed. Insuline kan niet oraal worden toegediend, omdat het dan zou worden afgebroken tijdens de spijsvertering.
Mensen met diabetes type 2 produceren wel insuline, maar niet genoeg of ze zijn resistent voor insuline: hun lichaam kan het niet goed gebruiken. De oorzaak is onbekend, maar een combinatie van genetische factoren, een verkeerd voedingspatroon en gebrek aan lichaamsbeweging lijken een rol te spelen. De westerse behandeling van diabetes 2 is vaak teamwork, waaraan de huisarts, de praktijkondersteuner, de diëtist, de podotherapeut, de oogarts en de medisch specialist hun aandeel leveren. De meeste mensen met diabetes type 2 krijgen tabletten om hun bloedsuiker (bloedglucose) te verlagen. Het effect van de medicijnen kan afnemen, de bloedsuiker blijft dan te hoog en in dat geval stapt men meestal over op insuline.
De basis van diabetesbehandeling in de westerse geneeskunde is een vroege diagnose en consequente aandacht voor voeding, lichaamsbeweging en naleving van de medicijnvoorschriften. Maar elke patiënt is anders en kan problemen hebben die de standaardbehandeling bemoeilijken, zoals bijvoorbeeld vermoeidheid of neuropathie (zenuwpijn) die goede lichaamsbeweging verhinderen. Of zure reflux (terugvloeiend maagzuur), slechte spijsvertering en een slechte eetlust die een consequent volgen van een dieet in de weg staan. Andere factoren als stress, slapeloosheid of opvliegers bemoeilijken een gezond leefpatroon. Bovendien vermindert van veel diabetesmedicijnen na verloop van tijd de werking; de patiënt krijgt dan steeds hogere doses voorgeschreven en raakt ontmoedigd. Er zijn mensen die niet te motiveren zijn voor het standaard diabetesprogramma en niet continu medicijnen willen innemen. Weer anderen lijden aan ernstige bijwerkingen van de medicatie. Ten slotte zijn er mensen op wie de westerse therapie geen effect heeft.

De traditionele Chinese geneeskunde en diabetes

Wat we tegenwoordig aanduiden als diabetes type 2 noemde men in het oude China ‘xiao ke’ of ‘wegvloeiend en dorst’ en is daar reeds in de 2e eeuw v. Chr. als ziekte gedefinieerd. ‘Xiao ke’ duidt op een hoge urineproductie, verlies van gewicht en toegenomen dorst, de drie kenmerkende symptomen van diabetes. De tradionele Chinese geneeskunde beschrijft de ziekte als een gevolg van veranderingen in levensstijl, van lichamelijk actief werk in de landbouw in afgelegen dorpen naar meer zittend, administratief werk in de stadscentra. In het bijzonder wordt de ziekte toegeschreven aan een langdurige overconsumptie van rijke, zoete en vette voedingsmiddelen.
Moderne Chinese medische teksten gebruiken de term ‘tang niao bing’ of ‘suiker urine ziekte’. Dit sluit meer aan op het Griekse woord ‘diabetes’ en het Latijnse woord ‘mellitus, welke samen staan voor ‘stroomt door van honing’ en zoetgeurende urine. De huidige naam in de Chinese geneeskunde duidt daarmee meer dan voorheen op de hoge niveaus van suiker in het bloed en de urine van mensen met diabetes. De verandering in naam laat iets zien van de ontwikkeling van het begrip van diabetes in de traditionele Chinese geneeskunde. Meer dan 2000 jaar van behandelingen van mensen met verschillende symptomen van diabetes heeft een schat aan klinische kennis en ervaring opgeleverd. De traditionele Chinese geneeskunde kent een grondig diagnostisch kader van individuele symptomen en kenmerken; specifieke acupunctuurprotocollen en kruidenformules voor elke individuele manifestatie van diabetes sluiten daarop aan.

Terwijl de westerse medicijnen zich richten op de bloedsuikerspiegel, richt de traditionele Chinese geneeskunde zich op alle onevenwichtigheden in het lichaam en de leefstijl van de diabetespatiënt. De behandeling is dan ook bij elke patiënt weer anders; verschillende acupunctuurpunten en Chinese kruiden worden gecombineerd tot een exclusieve en individuele aanpak. Nadat met de patiënt de kenmerken van zijn ziektegeschiedenis en levensstijl besproken zijn, wordt bepaald welk gebied van het lichaam het zwaarst te lijden heeft. De drie belangrijkste verschijnselen van diabetes (teveel eten, drinken en plassen) komen overeen met de indeling van het lichaam volgens de traditionele Chinese geneeskunde. Overmatige dorst verwijst in deze theorie naar het lichaam boven het middenrif, grote eetlust of gewichtsverlies naar het middengedeelte en een toename van het plassen duidt op de betrokkenheid van het onderlichaam.

Twee voorbeelden uit de praktijk van de traditionele Chinese geneeskunde.

Een vrouw heeft constant een hoge bloedsuikerspiegel heeft van 10 mmol/l, ze moet voortdurend plassen, ‘s nachts zweten, ze heeft te hoge bloeddruk, opvliegers, slapeloosheid, overgewicht en wordt gemakkelijk boos. Vanwege het frequent urineren valt ze in de brede categorie van betrokkenheid van het lagere lichaam. Vergelijk dat met een man met een constant hoge bloedsuikerspiegel van 9 mmol/l, aanhoudende dorst, slecht geheugen, een doof gevoel en tintelingen in zijn ledematen, stijfheid in de meeste van zijn gewrichten en frequente hoofdpijn. Zijn ernstige dorst verwijst naar de betrokkenheid van het bovenlichaam en zijn andere symptomen wijzen op de patronen van de lever en bloed stagnatie.
Bij beide voorbeelden vormt een te hoge bloedsuikerspiegel dan wel de belangrijkste klacht, maar elk heeft een andere set van bijkomende symptomen en onevenwichtigheden. Door te kijken naar alle details die deel uitmaken van het totale fysieke beeld, biedt de traditionele Chinese geneeskunde een behandeling met acupunctuur en kruidenformules die volledig afgestemd is op het individu.

Het gebruik van Acupunctuur en Chinese kruiden

De traditionele Chinese geneeskunde richt zich op het gelijktijdig aanpakken van wortel (‘root’) en de tak (‘branch’) van de ziekte. Een aantal schijnbaar losstaande symptomen (branch) hebben gewoonlijk een gezamenlijke wortel. De acupunctuurpunten worden geselecteerd om de wortel (‘root’ of ‘kernonbalans’) en de belangrijkste uitingen of symptomen tegelijk te behandelen. Diabetes is niet zoals het vatten van een verkoudheid, het heeft zich over een lange periode ontwikkeld en veroorzaakt ingrijpende veranderingen. Wekelijkse acupunctuurbehandelingen zijn in het geval van diabetes niet voldoende om dit soort veranderingen te corrigeren. In de traditionele Chinese geneeskunde ligt bij de behandeling van diabetes daarom meer de nadruk op kruidentherapie dan op acupunctuur. Acupunctuurpunten worden wel gebruikt tijdens elke sessie, maar de meerderheid van de diabetespatiënten zal dagelijks kruidenformules moeten innemen. Chinese kruiden bieden een manier om zowel continu de wortel als de uitingen van diabetes te behandelen. Chinese kruidenformules voor diabetes bevatten doorgaans tussen de zes en dertien verschillende kruiden die met elkaar worden gecombineerd op basis van ieders specifieke diagnose. Ze versterken de effecten van acupunctuur door zich te richten op dezelfde onbalans. Dagelijks gebruik van kruidenformules onderhoudt de positieve verandering die ingezet is met acupunctuur, versterkt de nieuw verworven balans en produceert weinig of geen negatieve bijwerkingen.

De combinatie van traditionele Chinese geneeskunde en westerse behandelingen

De meeste mensen gebruiken acupunctuur en kruidengeneeskunde als aanvulling op hun westerse behandeling van diabetes. De traditionele Chinese geneeskunde werkt goed samen met westerse behandelingen. Chinese kruidenformules zijn zo gemaakt dat zij de werking van westerse medicijnen niet beïnvloeden. Deze aanpak helpt vaak die mensen die anders niet in staat zijn om hun diabetes onder controle te krijgen. Patiënten worden nooit gevraagd om voor het één of het ander te kiezen. Het primaire doel is om iemands diabetes onder controle te krijgen, waarbij ieders individuele doelstellingen, voorkeuren en omstandigheden in aanmerking genomen worden.